ანოტაცია. ინფლაცია თავისი არსით უარყოფითი მოვლენაა ეკონომიკისათვის. ამასთან ინფლაციის გამომწვევი მიზეზების შესწავლასთან ერთად მნიშვნელოვანია მისი ტემპის გაანგარიშების მეთოდების სწორად შერჩევა. ინფლაციის ინდექსის გამოსათვლელად არსებობს Laspeyres, Paasche და Fischer ფორმულები. ინფლაციის გაანგარიშებისას, სამომხმარებლო ფასების ინდექსის გარდა, გამოიყენება აგრეთვე:საბითუმო ფასების ინდექსი - აკონტროლებს საქონლის ფასების ცვლილებას საცალო ვაჭრობამდე მისვლამდე, გამოიყენება კომპანიებისა და მთავრობების მიერ კონტრაქტებში ფასების გარანტიების დასაფიქსირებლად;მწარმოებლის ფასების ინდექსი - მონიტორინგს უწევს სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეო საქონლის გაყიდვის ფასებს, ასევე სატვირთო ტრანსპორტის ღირებულებას;  იმპორტის/ექსპორტის ფასების ინდექსი - ზომავს საზღვარგარეთიდან შემოტანილი და ექსპორტირებული საქონლის ფასებს.

საკვანძო სიტყვები:  ინფლაცია, ინფლაციის ტემპის გაანგარიშება, Laspeyres, Paasche და Fischer. 

შესავალი 

ინფლაცია არის საქონლისა და მომსახურების ფასების ზოგადი დონის სტაბილური ზრდა. ამავდროულად, ზოგიერთი საქონელი შეიძლება შესამჩნევად გაძვირდეს, ზოგი შეიძლება გაიაფდეს, ზოგმა კი საერთოდ არ შეიცვალოს ფასი. ძირითადად, საქონლისა და მომსახურების ფასები დამოკიდებულია ბაზარზე არსებულ მიწოდებასა და მოთხოვნაზე, ზოგიერთ ფასებს კი სახელმწიფო არეგულირებს. 

*  *  *

ინფლაციასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი პრობლემაა მისი ტემპის სწორად გაზომვა. საქართველოში ინფლაცია იზომება ისევე, როგორც მსოფლიოს უმეტეს ქვეყანაში, იღებენ ეგრეთ წოდებულ სამომხმარებლო კალათას - პროდუქ­ტების, საქონლისა და სერვისების ერთობლიობას, რომელსაც საშუალო ადამიანი ან ოჯახი რეგულარულად ყიდულობს. სამომხმარებლო კალათა ასახავს ქვეყნის ყველა მაცხოვრებლის საშუალო მოხმარებას. ამ პირობითი კალათის ღირებულება თვიდან თვემდე მერყეობს. ეს ცვლილება არის ინფლაცია.

ამასთან,  როდესაც ინფლაცია დაბალია, ფასები ძალიან ნელა იზრდება, მაგრამ მაინც იზრდება. როცა ამბობენ, რომ ინფლაცია იკლებს, ეს ნიშნავს, რომ სამომხმარებლო კალათა უფრო ნელა ძვირდება, ვიდრე წინა წლებში. 

ნახ.1 

მაღალი ინფლაცია ყოველთვის ცუდია ეკონომიკისთვისაც, ბიზნესისთვისაც, ფინანსური ბაზრებისთვისაც და, რა თქმა უნდა, ქვეყნის მაცხოვრებლებისთვისაც. ადამიანები იღებენ მყისიერ ფინანსურ გადაწყვეტილებებს: იშორებენ ფულს, ხარჯავენ რაც შეიძლება სწრაფად, ინვესტირებას ახდენენ ძვირფას ნივთებში, უძრავ ქონებაში და ყიდულობენ უცხოურ ვალუტას. წამგებიანი ხდება დანაზოგის გაკეთება, დეპოზიტების გახსნა.  ბანკის კლიენტები იწყებენ ანგარიშიდან თანხის გამოტანას. ფინანსურ ბაზრებზე მზარდი არასტაბილურობის გამო, მეწარმეებისთვის გრძელვადიანი სესხების აღება წამგებიანი ხდება. წინასწარ დაგეგმვა შეუძლებელია - და ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი პირობა ინვესტიციების და მთლიანად ეკონომიკის ზრდისთვის. ინფლაცია განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაში აყენებს ღარიბ ადამიანებს, რომლებიც ცხოვრობენ ფიქსირებული შემოსავლით. რადგან მდიდარ ადამიანებს აქვთ ინფლაციისგან სრულად ან ნაწილობრივ დაცვის საშუალებები - მაგალითად, დეპოზიტებზე პროცენტის მიღებით ან ფინანსურ ბაზარზე ინვესტიციებით. სწორედ ამიტომ ინფლაციას ზოგჯერ ღარიბების გადასახადს უწოდებენ.

შეიძლებელია უბრალოდ ფასების გაყინვა ისე, რომ ან არ გაიზარდოს და ან არ დაეცეს?

შეიძლება ჩანდეს, რომ ფასების გარკვეულ დონეზე დაფიქსირება კარგი გამოსავალია. მაგრამ ასეთი ხელოვნური ჩარევა ეკონომიკაში გამოიწვევს მიწოდებასა და მოთხოვნას შორის დისბალანსის ზრდას. მწარმოებლები ვერ გაიგებენ, რამდენი საქონელი უნდა აწარმოონ, მაღაზიები ვერ გაიგებენ რამდენი შეიძინონ და შედეგად, მომხმარებელს მოუწევს რიგში დგომა ცარიელ თაროებთან. სწორედ ამის გამოა, რომ საბაზრო ეკონომიკაში ფასებს ბაზარი უნდა კარნახობდეს და არა სახელმწიფო.

ინფლაციის ინდექსის გამოსათვლელად არსებობს Laspeyres, Paasche და Fischer ფორმულები. ყველაზე ხშირად, ქვეყნები, მათ შორის საქართველო, იყენებენ ლასპეირესის ფორმულას, რომელიც ავლენს სამომხმარებლო კალათის ღირებულების ზრდას ან შემცირებას მიმდინარე პერიოდისთვის და საბაზისო პერიოდისთვის.

ინფლაციის ინდექსის მითითება ჩვეულებრივ მიღებულია შემდეგი ფორმულის გამოყენებით "ინფლაცია = სამომხმარებლო ფასების ინდექსი - 100%". სამომხმარებლო ფასების ინდექსი (CPI) ზომავს ცვლილებებს კონკრეტული საქონლისა და მომსახურების ნაკრების ღირებულებაში. 100%-ზე მეტი მნიშვნელობა მიუთითებს ინფლაციის დონეს, ნაკლები - დეფლაციას.

სამომხმარებლო ფასების ინდექსი გამოითვლება გარკვეული რაოდენობის საქონელსა და მომსახურებაზე ფასების დონის ე.წ. სამომხმარებლო კალათის  სტატისტიკური მონაცემების საფუძველზე. კალათა არ შეიცავს ყველა საქონელს ან მომსახურებას ქვეყანაში, მაგრამ ის იძლევა საკმაოდ ყოვლისმომცველ სურათს როგორც საქონლის ტიპების, ასევე იმ რაოდენობის შესახებ, რომლებსაც ჩვეულებრივ მოიხმარენ ოჯახები.

ნახ.2.

ინფლაციის გაანგარიშებისას, სამომხმარებლო ფასების ინდექსის გარდა, გამოიყენება აგრეთვე:

საბითუმო ფასების ინდექსი - აკონტროლებს საქონლის ფასების ცვლილებას საცალო ვაჭრობამდე მისვლამდე, გამოიყენება კომპანიებისა და მთავრობების მიერ კონტრაქტებში ფასების გარანტიების დასაფიქსირებლად;

მწარმოებლის ფასების ინდექსი - მონიტორინგს უწევს სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეო საქონლის გაყიდვის ფასებს, ასევე სატვირთო ტრანსპორტის ღირებულებას;

იმპორტის/ექსპორტის ფასების ინდექსი - ზომავს საზღვარგარეთიდან შემოტანილი და ექსპორტირებული საქონლის ფასებს.

ინფლაციის შესაჩერებლად მთავრობები ზრდიან ძირითად განაკვეთებს. შესაბამისად, იზრდება საპროცენტო განაკვეთები შინამეურნეობებისა და ბიზნესის სესხებზე. ძვირადღირებული სესხები ამცირებს ბიზნესის დაწყების, განათლების მიღების, ახალი მუშაკების დაქირავებას ან წარმოების მოდერნიზაციის შესაძლებლობას. მაღალი მაჩვენებლები ხელს უშლის ხარჯვას და ინვესტიციებს, რაც თავის მხრივ ინფლაციის შემცირების ტენდენციას ახდენს. პარალელურად კომერციული ბანკები სადეპოზიტო განაკვეთებს ზრდიან. ეს აიძულებს ადამიანებს დაუბრუნდნენ დაზოგვას  იმის ნაცვლად, რომ დახარჯონ პროცენტის მოსაპოვებლად. ფულის მიმოქცევის შემცირება ზრდის მის ღირებულებას.

მაღალმა ინფლაციამ შეიძლება გამოიწვიოს ეროვნული ვალუტის გაუფასურება. თუმცა, როგორც წესი, პირიქითაა - სუსტი ვალუტა იწვევს ინფლაციას. ქვეყნები, რომლებსაც იმპორტით შემოაქვთ მნიშვნელოვანი მოცულობის საქონელი და მომსახურება, იძულებულნი არიან გადაიხადონ მეტი იმპორტისთვის ეროვნულ ვალუტაში, როდესაც მათი ვალუტა ეცემა სავაჭრო პარტნიორებთან შედარებით.

ვალუტის გამყარება ინფლაციის ფონზე შეიძლება მოხდეს იმ სიტუაციაში, როდესაც ერთი ქვეყნის ფული სხვებზე უფრო მიმზიდველად გამოიყურება. მაგალითად, ტრამპის გამარჯვების შემდეგ, დოლარის კურსი სხვა განვითარებული ქვეყნების ვალუტებთან შედარებით გაიზარდა. მიზეზი ის იყო, რომ სხვა ქვეყნებში საპროცენტო განაკვეთები უკიდურესად დაბალი იყო და შეერთებულ შტატებში ინფლაციის მოლოდინი გაიზარდა სწრაფი ეკონომიკური ზრდის პროგნოზის ფონზე.

მიზნის დასახვა არის ინფლაციის ოპტიმალურ დონეზე შენარჩუნების ერთ-ერთი გზა, რომლის დროსაც მისი დადებითი ეფექტი შენარჩუნდება ეკონომიკური ზრდის შემცირების გარეშე.

ცენტრალური ბანკები ყურადღებით აკვირდებიან, რომ სიტუაცია არ გადაიზარდოს დეფლაციაში. ინფლაციის მიზნობრიობისას ყველაზე მნიშვნელოვანი პირობაა მისი პროგნოზირებადობა გრძელვადიან პერსპექტივაში. ამ შემთხვევაში, ყველა ეკონომიკურ აგენტს შეუძლია მშვიდად იწინასწარმეტყველოს საკუთარი ხარჯები და მოძებნოს გზები, რათა გაზარდოს შემოსავალი, დანაზოგი და ინვესტიციები მათი არაპროგნოზირებადი ცვეთაზე ფიქრის გარეშე. გარდა ამისა, ინფლაციის მიზნების მიღწევა ხელს უწყობს ეკონომიკის მაჩვენებლების შემცირებას და ზრდის სესხების ხელმისაწვდომობას.

ფულის შეყვანა ეკონომიკაში, რომელსაც არ უჭერს მხარს რეალური საქონელი და მომსახურება, იწვევს მათ გაუფასურებას და, შესაბამისად, აჩქარებულ ინფლაციას.

თანამედროვე პირობებში, განაკვეთების გაზრდის მიზნით, ცენტრალური ბანკები ზრდიან სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების ემისიას და იღებენ შემოსავალს ფულის მასიდან. ფულის მიწოდების კლებასთან ერთად მცირდება ინფლაციის მაჩვენებელიც. საპირისპირო ფორმა არის რაოდენობრივი შემსუბუქება, რომლის დროსაც ცენტრალური ბანკი ყიდულობს გრძელვადიან ფასიან ქაღალდებს ღია ბაზარზე ფულის მიწოდების გასაზრდელად, დაკრედიტების და ინვესტიციების სტიმულირებისთვის. ფასიანი ქაღალდების შეძენა ახალ ფულს ამატებს ეკონომიკას და ასევე ემსახურება საპროცენტო განაკვეთების შემცირებას ფიქსირებული შემოსავლის ფასიანი ქაღალდების ფასების გაზრდით. რაოდენობრივი შემსუბუქება ჩვეულებრივ გამოიყენება, როდესაც საპროცენტო განაკვეთები უკვე ახლოს არის ნულთან, რადგან ამ დროს ცენტრალურ ბანკებს ნაკლები ინსტრუმენტები აქვთ ეკონომიკურ ზრდაზე ზემოქმედებისათვის.

მომხმარებლებისთვის ინფლაცია საუკეთესო შემთხვევაში შეიძლება ნიშნავს ნომინალური ხელფასების ზრდას, მაგრამ ინვესტორებს შეუძლიათ გამოიყენონ ის მოგების მისაღებად, თუ სწორ აქტივებს აირჩევენ.

უძრავი ქონების ფასების ზრდა დროთა განმავლობაში ზრდის ქონების გაყიდვის ღირებულებას და ასევე შეიძლება გამოყენებული იქნას ქირავნობის შემოსავალი. ამასთან, ინფლაციასთან ერთად იზრდება ქირის ღირებულებაც. ეს მფლობელს საშუალებას აძლევს გამოიმუშაოს შემოსავალი საინვესტიციო ქონებიდან და ეხმარება მას ეკონომიკაში ფასების ზოგად მატებასთან ერთად. უძრავი ქონების ინვესტიცია მოიცავს უძრავი ქონების პირდაპირ მფლობელობას და არაპირდაპირ ინვესტიციას ფასიან ქაღალდებში, როგორიცაა უძრავი ქონების საინვესტიციო ტრასტი (REIT).

ობლიგაციებში ინვესტიცია შეიძლება არაინტუიციურად ჩანდეს, რადგან ინფლაცია საზიანოა ნებისმიერი ფიქსირებული შემოსავლის ინსტრუმენტისთვის. თუმცა, საფონდო ბირჟაზე არის ობლიგაციები, რომელთა სარგებელი დაკავშირებულია სამომხმარებლო ფასების ინდექსთან.

მთავარი ბოროტება, რაც დათრგუნული ინფლაციის გაჩენას მოჰყვება, არის მწარმოებლებისთვის ფასების სტიმულირების ჩამორთმევა, საინვესტიციო პროცესის განვითარების და წარმოების გაფართოების დაბრკოლება. მას შემდეგ, რაც ფასების დამოკიდებულება მოთხოვნაზე ქრება, ინვესტორები ვერ ხვდებიან სად ჩადონ ფული. იცვლება ბანკების საკრედიტო ფუნქციები: როდესაც ისინი სესხს აძლევენ წამგებიანი საწარმოებს, მათ წინასწარ იციან, რომ დავალიანება არ დაიფარება. იგივე მდგომარეობა იყო ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკაშიც. ასე რომ, დათრგუნული ინფლაცია არის ყველაზე დიდი საფრთხე ნორმალური ეკონომიკისთვის, ამიტომ ფასების ლიბერალიზაცია, რომელიც განხორციელდა ჩვენს ქვეყანაში, რა თქმა უნდა, დადებითი იყო. ასევე არის ინფლაციის შოკი - საქონლის ფასის ერთჯერადი მკვეთრი მატება, რამაც შეიძლება ბიძგი მისცეს ფასების ღიად დაჩქარებულ ზრდას.ლოკალური ინფლაცია - როდესაც ფასების ზრდა ხდება ერთი ქვეყნის საზღვრებში. გლობალური ინფლაცია არის მაშინ, როდესაც გაუფასურება მოიცავს მთელ მსოფლიო ეკონომიკას. მცოცავი – ინფლაცია, რომელიც ხასიათდება ფასების ზრდის შედარებით დაბალი ტემპებით, წელიწადში დაახლოებით 10%-მდე. ამ ტიპის ინფლაცია თანდაყოლილია განვითარებული საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყნების უმეტესობაში. მცირე ინფლაციას გარკვეულ პირობებში შეუძლია წარმოების სტიმულირება, ამავდროულად მისი სტრუქტურის ცვლილებების რეგულირება. ფულის მიწოდების გარკვეული ზრდა იძლევა ერთგვარ იმპულსს გამოშვების მოცულობის გაზრდისკენ. ამ შემთხვევაში წარმოების გაფართოება უფრო მნიშვნელოვანი იქნება, რაც მეტი გამოუყენებელი ფაქტორები იქნება რეზერვში. ბრუნვადი ფულის მასის ზრდა ზრდის გადახდის ბრუნვას და ხელს უწყობს საინვესტიციო აქტივობის გააქტიურებას. წარმოების ზრდა, თავის მხრივ, იწვევს წონასწორობის აღდგენას საქონელსა და ფულის მასას შორის ფასის უფრო მაღალ დონეზე. გალოპინგი - ინფლაცია, რომლის დროსაც პროდუქტები ძვირდება წელიწადში 50-დან 200%-მდე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მძიმე ეკონომიკური და სოციალური შედეგები (წარმოების ვარდნა, ფირმების დახურვა, მოსახლეობის ცხოვრების დონის დაქვეითება). ჰიპერინფლაცია არის ფულის მკვეთრი გაუფასურების პროცესი, რომელიც გამოწვეულია ფულადი მიმოქცევის სისტემის სრული რღვევით და გამოიხატება ფასების უწყვეტი ზრდით. ბოლო ტიპის ინფლაცია იწვევს კოლაფსს, მთელი საბაზრო მექანიზმის დამბლას. ფული იწყებს ფუნქციების დაკარგვას, რადგან ხელფასს იხდიან არა ფულში, არამედ კუპონებში ან კუპონებში გარკვეული საქონლის შესაძენად. გარე ნიშნები მოიცავს ფასების სწრაფ მატებას თვეში 10%-ით ან მეტით, ფასების ზრდის უკონტროლოდ და მათზე ხელისუფლების კონტროლის დაკარგვაზე. ამ ინფლაციის მთავარი მიზეზი არის ეკონომიკური კრიზისი, რომელიც გამოიხატება წარმოების მოცულობის მკვეთრი ვარდნით, ეკონომიკური კავშირების გაწყვეტით, კონტროლის დაკარგვით, გადაჭარბებული ბიუჯეტის დეფიციტით და სოციალური წარმოების მატერიალურ და ხარჯთა სტრუქტურას შორის მზარდი შეუსაბამობით. ბრძოლის ერთადერთი შესაძლო გზა წარმოების აღდგენა და მისი ეფექტურობის გაზრდაა. ასევე, სხვა ქვეყნებთან ეკონომიკურმა ურთიერთობამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს მოცემულ ქვეყანაში ინფლაციის მაჩვენებლებზე არა პირდაპირ (იმპორტის გზით), არამედ ირიბად. ასე რომ, თუ მოცემულ ქვეყანაში მცურავი გაცვლითი კურსი დადგინდა და ეროვნული ვალუტა გაუფასურდა, მაშინ შედეგი შეიძლება იყოს ინფლაციის განვითარება ამ ქვეყანაში მასში შემოტანილი საქონლის იგივე ფასებით იმ ქვეყნებში, სადაც ისინი იწარმოება.

შესაძლებელია პირსონის კორელაციის კოეფიციენტის გამოყენება. ის (კორელაცია) არის ცვლადების დამოკიდებულების საზომი. კორელაციის კოეფიციენტები იზომება -1.00-დან +1.00-მდე დიაპაზონში. მნიშვნელობა -1,00 მიუთითებს, რომ ცვლადებს აქვთ მკაცრი უარყოფითი კორელაცია (თუ ერთი ცვლადი ზრდის ტენდენციას, მაშინ მეორე კლების ტენდენციას და პირიქით); +1.00 – ცვლადებს აქვთ მკაცრი დადებითი კორელაცია; 0.00 მნიშვნელობა მიუთითებს კორელაციის არარსებობაზე, ანუ ერთი ინდიკატორის სხვაზე რაიმე დამოკიდებულების არარსებობაზე. პირსონის წრფივი კორელაციის კოეფიციენტის ფორმულას აქვს შემდეგი სახე:

ასევე შეინიშნება ფასების ინდექსის მაღალი დამოკიდებულება იმპორტისა და ექსპორტის მოცულობებზე, ამასთან ორივე შემთხვევაში უარყოფითი კორელაციაა: რაც მეტია ექსპორტისა და იმპორტის მოცულობა, მით უფრო დაბალია ინფლაცია.

ინფლაციასა და იმპორტის მოცულობას შორის კორელაციის კოეფიციენტის გამოთვლების შედეგებიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ მაღალია დამოკიდებულება ინფლაციის დონესა და საგარეო სავაჭრო ტრანზაქციების მოცულობას შორის. საქმე იმაშია, რომ ამ ოპერაციების შედეგად ეროვნული ეკონომიკა ივსება იმპორტირებული საქონლით, რაც იწვევს მთლიანი სასაქონლო მასის ზრდას.

კორელაცია ინფლაციის მაჩვენებლებსა და ეროვნული ვალუტის გაცვლის კურსს შორის დადებითია. ეს დამოკიდებულება შეიძლება აიხსნას სხვადასხვა პოზიციიდან: ლარის დევალვაცია ხელს უწყობს საგარეო ეკონომიკური ინფლაციის განვითარებას იმპორტირებულ საქონელზე გაზრდილი ფასების და წარმოების ხარჯების გაზრდის გზით იმ ფირმებისთვის, რომლებიც იყენებენ იმპორტირებულ მატერიალურ რესურსებს.  მაღალი სავალუტო კურსი იწვევს წმინდა ექსპორტის ზრდას, როგორც მოთხოვნის ინფლაციის ფაქტორი. და მიუხედავად იმისა, რომ ზოგადად, ექსპორტის ზრდა დადებითად მოქმედებს ქვეყანაში ბიზნეს აქტივობაზე, საქართველოთვის ამ ტენდენციას ასევე აქვს უარყოფითი შედეგები: საინვესტიციო აქტივობის და ეკონომიკური ზრდის ტემპების შემცირება. ლარის დაბალი კურსის გამო იზრდება ბიუჯეტის ხარჯების წილი სახელმწიფო საგარეო ვალის მომსახურებაზე, მცირდება ეროვნული ეკონომიკის დაფინანსების შესაძლებლობები, მაგრამ რაც მთავარია მცირდება შემოსავლები და მცირდება მოსახლეობის მოთხოვნა. არსებობს ზომიერი დადებითი კორელაცია ინფლაციასა და კაპიტალის გადინებას შორის: რაც უფრო მაღალია ქვეყნიდან კაპიტალის გადინება, მით უფრო მაღალია ინფლაციური ფასების ზრდის ტემპი. პრობლემა ის არის, რომ კაპიტალის გაქცევა ამცირებს შიდა ინვესტიციებს, თრგუნავს ქვეყანაში ბიზნეს აქტივობას და აფერხებს ეკონომიკურ ზრდას და ეს პროცესები, თავის მხრივ, იწვევს მთლიანი მიწოდების შემცირებას, წარმოების ხარჯების ზრდას და ინფლაციას. შესაბამისად, საგარეო ეკონომიკური ფაქტორები საკმარის გავლენას ახდენს ჩვენი ქვეყნის ინფლაციურ პროცესებზე.

დასკვნა

ანტიინფლაციური პოლიტიკა არის სახელმწიფოს ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელიც მიზნად ისახავს ინფლაციის ზომიერ, კონტროლირებად შემცირებას. ანტიინფლაციური პოლიტიკის მიზანია ინფლაციაზე კონტროლის დამყარება. იმისათვის, რომ ის ეფექტური იყოს, პირველ რიგში აუცილებელია ინფლაციის გამომწვევი მიზეზების იდენტიფიცირება. თუ ინფლაცია წარმოიშვა დაუკმაყოფილებელი მოთხოვნის საფუძველზე, მაშინ მთავრობის პრიორიტეტული ზომები უნდა იყოს მიმართული: ფულის ემისიის შემცირებაზე; საყოფაცხოვრებო დანაზოგებზე დისკონტის განაკვეთის გაზრდა;  სახელმწიფო ხარჯების შემცირება; გადასახადების გაზრდა შემოსავლების შესამცირებლად. თუ წარმოების ხარჯების გაზრდის შედეგად ინფლაციური სპირალი ვითარდება, მაშინ ინვესტიციების წახალისება ყოველმხრივ უნდა მოხდეს. და რადგან განვითარებული ქვეყნების მთავრობებს არ შეუძლიათ გამოიყენონ ფასების პირდაპირ მიმართვის „უხეში“ მეთოდები, მათ კვლავ უწევთ მიმართონ ისეთ არაპოპულარულ მეთოდებს, როგორიცაა გადასახადების განაკვეთების გაზრდა. 

გამოყენებული ლიტერატურა 

1. ა. ცომაია, თანამედროვე მაკროეკონომიკა, საქართველოს უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბ.2022, გვ.26
2. S. A. Greenlaw, D. Shapiro, Principles of Macroeconomics, 2 nd eddition,Openstax 2017, pg. 217.