∘ გელა ლობჯანიძე ∘
სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გლობალური ტენდენციები და საქართველოს მდგრადი განვითარების პერსპექტივები

ანოტაცია. ნაშრომში შესწავლილი და განხილულია სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გლობალური და მდგრადი განვითარების ტენდენციები, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ყოველი სახელმწიფოს მდგრად განვითარებაში, განსაკუთრებით მიმდინარე ტრანსფორმაციულ ცვლილებებთან დაკავშირებით და წარმოადგენს ცალკეული ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების საფუძველს. გამოვლენილი და დახასიათებულია ის ძირითადი პრობლემები, რომლებიც საჭიროებენ რაციონალურ გადაჭრას უსაფრთხო სოციალურ-ეკონომიკური განვითარებისთვის. გაანალიზებულია მიდგომები და მექანიზმები, რომლებიც მიზნად ისახავს სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის წინაშე წარმოქმნილი რისკების და საფრთხეების შემცირებას და მდგომარეობის გაუმჯობესებას. შემოთავაზებულია გლობალური განვითარების ტენდენციების გავლენის მიმართულებები საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობის გაჯანსაღებასა და მდგრად განვითარებაზე.

საკვანძო სიტყვები: გლობალური ტენდენციები, სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოება, ეროვნული უსაფრთხოება, მდგრადი განვითარება, პროგნოზები, პერსპექტივები. 

შესავალი

სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გლობალური ტენდენციები მიუთითებს გლობალური სოციალური კრიზისების მზარდ განვითარებაზე, რაც გამოწვეულია უთანასწორობის ზრდით, დაუცველობით, უნდობლობით და გამწვავებულია კლიმატური კატასტროფებით, კონფლიქტებითა და ეკონომიკური შოკებით. ხოლო, ძირითადი მამოძრავებელი ფაქტორებია მიმდინარე დემოგრაფიული ცვლილებები, როგორიცაა მოსახლეობის დაბერება და შობადობის შემცირება, ტექნოლოგიური ცვლილებების ღრმა გავლენა და დეზინფორმაციის ზრდა. ეს ფაქტორები ქმნის ზეწოლას სოციალური დაცვის სისტემებზე და მოთხოვნას ისეთი პოლიტიკის მიმართ, რომელიც ხელს უწყობს შრომის მიწოდებას, ეფექტიანობას და მდგრადობას.

ამასთან, სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გლობალური ტენდენციები მოიცავს არაეკონომიკური ფაქტორებს, როგორიცაა კლიმატის ცვლილება, ტექნოლოგიური ცვლილებები და გეოპოლიტიკური რისკები, ქვეყნებს შორის მზარდ ურთიერთდამოკიდებულება, რაც მოითხოვს საერთაშორისო თანამშრომლობის პროგრესულ დონეს და მოქნილ მექანიზმებს ახალ საფრთხეებთან, როგორიცაა პანდემიები და კიბერშეტევები ადაპტაციისთვის.

აღსანიშნავია, რომ დროთა განმავლობაში სოციალურ-ეკონომიკური საფრთხეები მუდმივად იცვლება და დიდწილად დამოკიდებულია მიმდინარე ეკონომიკურ ვითარებაზე, გატარებულ რეფორმებზე, ქვეყანაში გეოპოლიტიკურ სიტუაციასა და სხვა გარემოებებზე, რაც ნიშნავს, რომ სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მექანიზმები ადაპტური ხასიათისაა.

სახელმწიფოების სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოებისა და მდგრადი განვითარების გლობალური ტენდენციები დაკავშირებულია სისტემურ და ინტეგრირებულ მიდგომებთან, რომელიც ითვალისწინებს ყოვლისმომცველი და ურთიერთდაკავშირებული ისეთი კომპონენტების ოპტიმალურ და სინერგიულ ჩართულობას, როგორიცაა: სოციალური, ეკონომიკური, ფინანსური, ენერგეტიკული, სამრეწველო, სასურსათო უსაფრთხოება,  გარემოს დაცვა და მათი გავლენა ქვეყნის გრძელვადიან განვითარებასა და მის უნარზე, რათა გაუმკლავდეს ისეთ გლობალურ გამოწვევებს, როგორიცაა, − ენერგომატარებლების ფასების რყევები, სავაჭრო ომები, საერთაშორისო სანქციები, ინფლაცია, სახელმწიფო ვალი და სოციალური უთანასწორობა, რომელთა რაციონალური გადაჭრა ითვალისწინებს ინტეგრირებულ მიდგომებს გარემოსდაცვითი, ინოვაციური და სოციალური ფაქტორების თვალსაზრისით, ხოლო, ეკონომიკური პოლიტიკის გაუმჯობესების გზების შეთავაზებისას გლობალური ეკონომიკური არასტაბილურობის და საერთაშორისო ურთიერთობებში ტრანსფორმაციული ცვლილებების კონტექსტებს.

ამრიგად, სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გლობალური ტენდენციები მიზნად ისახავს მდგრადი განვითარების მიზნების მიღწევას ეკონომიკური, სოციალური და გარემოსდაცვითი ასპექტების ბალანსის დაცვით, მ. შ. სიღარიბის შემსუბუქებით, კეთილდღეობის უზრუნველყოფით, ჯანსაღი ცხოვრების წესით, სამართლიანობით, გარემოს დაცვით და სხვათა გათვალისწინებით, რაც ასახულია გაეროს მდგრადი განვითარების მიზნებში (SDGs), რომლებიც უფრო გამძლეა ინკლუზიური და სამართლიანი შოკებისადმი. 

ძირითადი ტექსტი

XXI საუკუნის გეოპოლიტიკურ ვითარებაში განსაკუთრებით მწვავედ დგას სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული პრობლემები. სოციალურ-ეკონომიკური განვითარება გარდაუვალია და შედეგად, ხშირად წარმოიქმნება მოულოდნელი პრობლემები მოსახლეობის ზრდისა და სამუშაო ძალის მიგრაციის გამო, რაც საფუძველია გლობალური განვითარების დისბალანსისა და უთანასწორობის.

თანამედროვე პერიოდსა და პირობებში მნიშვნელოვანია  სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოება წარმოჩენილი იყოს ეროვნული უსაფრთხოების კონტექსტში, სადაც გაითვალისწინება შემდეგი ძირითადი მიმართულებები: სოციალური, ეკონომიკური,  ჯანმრთელობის, ფსიქოლოგიური, პირადი, სასურსათო, ენერგეტიკული, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური უსაფრთხოება.

ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი კომპონენტი, ერთმანეთთან ურთიერთქმედებისას, ერთი სისტემის ნაწილია, ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების კონცეფცია მოიცავს მოსახლეობის სიღარიბის, სამუშაო ადგილების, შემოსავლების ორგანიზებასა და დაცვას, ჯანმრთელობის უსაფრთხოებას და უსაფრთხო გარემოს უზრუნველყოფას. ხოლო, სოციალურ-ეკონომიკური პროგრესის შესაფასებლად გამოყენებული ინდიკატორებია მშპ, სიცოცხლის ხანგრძლივობა, წიგნიერების დონე, დასაქმების დონე, სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობის ხარისხი და სხვ.

აღსანიშნავია, რომ სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა მნიშვნელოვანი გასათვალისწინებელი ფაქტორია მდგრადი განვითარებისკენ სწრაფვისას. ის განუყოფლად არის გადაჯაჭვული გაეროს მდგრადი განვითარების მიზნებთან (SDGs), ანუ ე. წ. 17 გლობალურ მიზანთან, რომლებიც შექმნილია საზოგადოებისა და გარემოსდაცვითი კეთილდღეობის გასაუმჯობესებლად. სოციალურ-ეკონომიკურ ფაქტორებსა და SDGs-ს შორის ურთიერთქმედება ღრმა, მრავალმხრივია და მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს გლობალურ პროგრესზე. მაგალითად, SDG 1 − „სიღარიბის აღმოფხვრა“, პირდაპირ ეხება სოციალურ-ეკონომიკურ უთანასწორობას და მიზნად ისახავს სიღარიბის ყველა ფორმის შემსუბუქებას. ამ მიზნის მიღწევას მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს სხვა SDG-ებზე, SDG 2-დან „ნულოვანი შიმშილი“ დაწყებული SDG 3-ით „კარგი ჯანმრთელობა და კეთილდღეობა“ დამთავრებული. ის ასევე გავლენას ახდენს SDG 4-ზე „ხარისხიანი განათლება“, რადგან სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი ხშირად განსაზღვრავს ხარისხიან განათლებაზე წვდომას, რაც გავლენას ახდენს ადამიანების სიღარიბის ციკლიდან თავის დაღწევის უნარზე. ანალოგიურად, SDG 8 „ღირსეული შრომა და ეკონომიკური ზრდა“ და SDG 10 „უთანასწორობის შემცირება“ ხაზს უსვამს ეკონომიკური ფაქტორების როლს მდგრადი განვითარების ხელშეწყობაში. ამასთან, სოციალურ-ეკონომიკურ სტატუსსა და SDGs-ს შორის კავშირი გარემოსდაცვით საკითხებზეც ვრცელდება. სახელდობრ, მდგრადი განვითარების მე-13 მიზანი „კლიმატის ცვლილება“ მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ეკონომიკური ფაქტორებით, როგორიცაა სამრეწველო პოლიტიკა და ინვესტიციები, რომლებსაც შეუძლიათ მწვანე გარდამავლობის შეფერხება ან მხარდაჭერა. გარდა ამისა, აღიარებულია, რომ კლიმატის ცვლილებას არაპროპორციული გავლენა აქვს სოციალურ-ეკონომიკურად დაუცველ თემებზე, რაც აშკარა ურთიერთკავშირს ავლენს მდგრადი განვითარების მე-11 მიზანთან. და ბოლოს, მდგრადი განვითარების მიზნების განხორციელება და წარმატება დამოკიდებულია ერების არსებულ სოციალურ-ეკონომიკურ ინფრასტრუქტურაზე, რაც ხაზს უსვამს ეროვნული და საერთაშორისო პოლიტიკის ჩარჩოების, ეკონომიკური სტიმულების და ძლიერი ინსტიტუტების შეუცვლელ როლს, როგორც ეს ხაზგასმულია მდგრადი განვითარების მე-16 მიზანიში „მშვიდობა, სამართლიანობა და ძლიერი ინსტიტუტები“ და მდგრადი განვითარების მე-17 მიზანიში „პარტნიორობა მიზნებისთვის“. შესაბამისად, სოციალურ-ეკონომიკური ზემოქმედების გაგება და მასზე რეაგირება მდგრადი განვითარების მიზნების ამბიციური ხედვის რეალიზების ფუნდამენტურ აუცილებლობას წარმოადგენს [1].

ამასთან, მდგრად განვითარებაზე მოქმედი სოციალურ-ეკონომიკური ტენდენციებიდან აღსანიშნავია ეკონომიკური ზრდა და რესურსების გამოყენება, სადაც ტრადიციულმა ეკონომიკურმა მოდელებმა, რომლებიც კორელაციაშია მშპ-ს და რესურსების მოხმარების ზრდასთან, შეიძლება შეამციროს ბუნებრივი რესურსები და გაამწვავოს გარემოსდაცვითი პრობლემები. სახელდობრ, ენერგეტიკული გარდამავალი პერიოდისთვის კრიტიკული მინერალების გაზრდილი მოთხოვნა ეკონომიკურ შესაძლებლობებს სთავაზობს განვითარებად ქვეყნებს, მაგრამ ასევე შეიცავს მნიშვნელოვან გარემოსდაცვით რისკებს; ხოლო, გლობალური გამოწვევებიდან ნიშანდობლივია მსოფლიო ეკონომიკაში არსებული გაურკვევლობა, მ. შ. სავაჭრო დაძაბულობა, ვალის მაღალი დონე, გეოპოლიტიკური კონფლიქტები და მუდმივი სურსათის ინფლაცია, ხელს უშლის მდგრადი განვითარების მიზნების პროგრესს, განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებში. ასევე, საგულისხმოა უთანასწორობა და სიღარიბე, დაბალი ეკონომიკური ზრდა და მუდმივი სურსათის ინფლაცია ზრდის სიღარიბის რისკს, ხოლო ღირსეული სამუშაო შესაძლებლობებისა და ხელმისაწვდომი ფინანსური მომსახურების ნაკლებობა ანგრევს სოციალურ კონტრაქტს, რომელიც ყველამ უნდა გაიზიაროს პროგრესის მისაღწევად. ხოლო, გეოპოლიტიკური და სოციალური არასტაბილურობიდან გამომდინარე, გაეროს სავაჭრო დაძაბულობა და გეოპოლიტიკური კონფლიქტები ზრდის გლობალურ ეკონომიკურ გაურკვევლობას, რაც გავლენას ახდენს ფინანსებზე წვდომაზე და ხელს უშლის მდგრადი განვითარების მიღწევის პროგრესს, UNCTAD-ის თანახმად. ამასთან, დემოგრაფიული ცვლილებების თვალსაზრისით, სწრაფი ურბანიზაცია, განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებში, და დემოგრაფიული მრავალფეროვნების ცვლილება ქმნის ახალ გამოწვევებსა და შესაძლებლობებს, რაც მოითხოვს ეფექტურ ურბანულ დაგეგმარებას ზრდის სამართავად და რესურსების სამართლიანი განაწილების უზრუნველსაყოფად.

სოციალურ-ეკონომიკურ პროგრესსა და მდგრადობას შორის ურთიერთქმედების ე. წ. „საერთო ღირებულების“ მოდელიდან გამომდინარე, ბიზნესს შეუძლია ხელი შეუწყოს როგორც ეკონომიკურ გაფართოებას, ასევე, გრძელვადიან მდგრადობას ეკოლოგიურად სუფთა პრაქტიკის დანერგვით და სოციალური პასუხისმგებლობის გაზრდით. ეს მიდგომა აღიარებს, რომ მდგრადმა პრაქტიკამ შეიძლება გამოიწვიოს ფინანსური დანაზოგი, რისკის შემცირება და ინვესტორების ნდობის გაზრდა. ხოლო, ტექნოლოგიური ინოვაციის მიღწევებმა ისეთ სფეროებში, როგორიცაა მწვანე ენერგია, ნახშირბადის შთანთქმა და ციფრული მონაცემების ანალიტიკა, შეიძლება ხელი შეუწყოს მდგრადობას რესურსების ეფექტურობის გაუმჯობესებით და უფრო სუფთა გადაწყვეტილებების შემუშავებით. ამასთან, აღსანიშნავია ეფექტური მმართველობა და ინტეგრირებული პოლიტიკა. სახელდობრ, პოლიტიკა, რომელიც ხელს უწყობს ენერგიის დაზოგვას და მწვანე შესყიდვებს და მხარს უჭერს საზოგადოების ჩართულობას, შეიძლება შთააგონოს ქცევითი ცვლილებები, რომლებიც აუცილებელია ეკონომიკური განვითარებისა და გარემოს დაცვას შორის ბალანსისთვის. აქ ქცევითი ცვლილებებიდან აღსანიშნავია, რომ პოლიტიკისა და ტექნოლოგიების გარდა, ინდივიდუალური და კოლექტიური ქცევები როგორიცაა გადამუშავების ზრდა და მდგრადი მოხმარების ნიმუშების დანერგვა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია რესურსების გამოყენებისა და ნარჩენების მინიმიზაციისთვის.

ამდენად, მდგრადი განვითარება არ არის ცალკე მიზანი, არამედ გადაჯაჭვულია გლობალური სოციალურ-ეკონომიკური ტენდენციებთან, რაც მოითხოვს ჰოლისტურ მიდგომას ურთიერთდაკავშირებული ეკონომიკური, სოციალური და გარემოსდაცვითი გამოწვევების მოსაგვარებლად.

სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად მნიშვნელოვანია ისეთი რაციონალური მექანიზმების შემუშავება, სადაც გაითვალისწინება სახელმწიფო უსაფრთხოების სისტემის და ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგიების შემუშავება, ეკონომიკური, სოციალური, მმართველობითი, ორგანიზაციული და სამართლებრივი ზომების ოპტიმალური სისტემის ეფექტიანი ამოქმედება შესაძლო მოსალოდნელი საფრთხეების შესამცირებლად და/ან თავიდან ასაცილებლად.

თავის მხრივ, ეროვნული უსაფრთხოება არის პირობების ერთობლიობა, რომელიც უზრუნველყოფს საზოგადოების სტაბილურობას, თვითგადარჩენას და განვითარებას არსებული სახელმწიფო საზღვრების ფარგლებსა და სამხედრო, ტერორისტული, კრიმინალური და გარემოსდაცვითი საფრთხეების პირობებში, რომლებიც დაკავშირებულია სტიქიურ უბედურ შემთხვევებთან, ტექნოგენურ ავარიებთან, ეპიდემიებთან და სხვა საგანგებო სიტუაციებთან. შესაბამისად, ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფა სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანესი პრეროგატივა და პასუხისმგებლობაა, რომელსაც ის ახორციელებს სამოქალაქო საზოგადოებასთან და ეკონომიკურ სუბიექტებთან თანამშრომლობით. ამასთან, ეროვნული უსაფრთხოება საზოგადოების მდგრადი განვითარების უმნიშვნელოვანესი პირობაა, განსაკუთრებით გლობალური კონკურენციისა და საერთაშორისო ტერორიზმის წინააღმდეგ სხვადასხვა ომის კონტექსტში. ის მოიცავს თავდაცვას (გარე საზღვრების დაცვა), შიდა (მოქალაქეთა პიროვნებისა და ქონების დაცვა უკანონო ხელყოფისგან), კულტურულ-ინფორმაციულ (ეროვნული კულტურის შენარჩუნება და განვითარება, ინდივიდის განვითარების პირობები), გარემოსდაცვით, ეკონომიკურ და ენერგეტიკულ უსაფრთხოებას.

მდგრად სოციალურ-ეკონომიკურ სისტემებში განსაკუთრებით აღსანიშნავია სულიერება ანუ იგივე არამატერიალურ ფასეულობათა ერთობლიობა, რადგან ის ხელს უწყობს ეთიკურ ღირებულებებს, გარემოსდაცვით პასუხისმგებლობას და შინაგან ტრანსფორმაციას, მდგრადი პრაქტიკის დანერგვას, ჯანსაღი ცხოვრებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფას, ბუნებასთან უფრო ღრმა კავშირს, გლობალური ურთიერთდაკავშირებულობის გაგებას, აქტიური მოქმედების მოტივაციას და წმინდა ეკონომიკური მოდელების ნაცვლად განაპირობებს უფრო ჰოლისტურ და გრძელვადიან მდგრად განვითარებას. ეს ე. წ. ,,ჩარჩო“ შეიძლება გამოყენებულ იქნას მომხმარებლის ქცევაზე, ტექნოლოგიურ ინოვაციებსა და საზოგადოების ჩართულობაზე, სადაც მნიშვნელოვანია სოციალურ კეთილდღეობას, ეკონომიკურ ეფექტიანობას და გარემოს დაცვას შორის ბალანსის მიღწევა და  მიმდინარე მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება ისე, რომ საფრთხე არ შეექმნას მომავალ თაობებს. აქ, ძირითადი ასპექტებია საზოგადოების მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, რესურსების ეფექტიანი გამოყენება, სოციალური ინფრასტრუქტურის შექმნა, განათლებასა და ჯანდაცვაზე თანაბარი წვდომა,  რეგენერაციული აგროკულტურის და სოფლის მეურნეობის პრინციპებისა და ინოვაციების რაციონალური გამოყენება, სოციალური სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების დაცვა, ასევე, იმის უზრუნველყოფა, რომ სოციალურ-ეკონომიკური პრაქტიკა შეესაბამებოდეს უფრო ფართო საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისა და დაცვის მიზნებს, რომლებიც ხელს უწყობენ პასუხისმგებლობის საერთო გაგებას ეთიკური და წარმატებული შედეგების მისაღწევად.

ამგვარად, სოციალურ-ეკონომიკურ უსაფრთხოებას აქვს რთული სტრუქტურა და ნიშნავს, პირველ რიგში, ეკონომიკის უნარს, შეინარჩუნოს ქვეყნის სუვერენიტეტი და მისი გეოპოლიტიკური პოზიცია მსოფლიოში, დამოუკიდებლად განსაზღვროს თავისი ეკონომიკური პოლიტიკა და მოერგოს განვითარების ახალ პირობებს; მეორეც, ეკონომიკის მდგომარეობის სისტემურ შეფასებას ქვეყნის ეროვნული ინტერესების დაცვის თვალსაზრისით; მესამე, სამთავრობო ინსტიტუტების მზადყოფნას, გაუმკლავდნენ პოსტინდუსტრიული განვითარების საფრთხეებსა და გამოწვევებს მართვის სრულყოფისა და ეფექტიანობის გაზრდით, ეკონომიკური და სამართლებრივი პირობების ჩამოყალიბება-ეფექტიანი განხორციელებით.

აღსანიშნავია, რომ მსოფლიო მეგატენდენციები, როგორიცაა მოსახლეობის დაბერება, მზარდი უთანასწორობა, კლიმატის ცვლილება და სამუშაოს ცვალებადი ხასიათი, შესაბამისად მოითხოვს სოციალური დაცვის სისტემების ცვლილებებს, რათა ისინი მომავლისთვის იყოს მისაღები. აქ გაითვალისწინება მონაცემებზე დაფუძნებული გაგება იმის შესახებ, თუ რა სოციალურ-ეკონომიკური რისკები აწუხებთ ადამიანებს და რამდენად კარგად ფიქრობენ, რომ მათი მთავრობა უმკლავდება ამ რისკებს.

თანამედროვე სამყაროში ნებისმიერი ქვეყნის ეკონომიკა ინტეგრირებულია გლობალურ ეკონომიკურ პროცესებში, რაც მას დაუცველს ხდის გარე საფრთხეების მიმართ, როგორიცაა ენერგორესურსების ფასების რყევები, საერთაშორისო სანქციები, სავაჭრო ომები და კრიზისები გლობალურ ფინანსურ ბაზრებზე. ეკონომიკური უსაფრთხოების მნიშვნელობა ქვეყნის მდგრადი განვითარებისთვის იმაში მდგომარეობს, რომ ის იცავს მას შესაძლო საფრთხეებისგან და ქმნის საფუძველს გრძელვადიანი ეკონომიკური ზრდისთვის. ეკონომიკური უსაფრთხოება მოიცავს ისეთ კომპონენტებს, როგორიცაა ფინანსური, ენერგეტიკული, სამრეწველო და სოციალური მდგრადობა, სასურსათო დამოუკიდებლობა და გარე ეკონომიკური საფრთხეებისგან დაცვა. ამ კომპონენტების განვითარება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ქვეყნის კონკურენტუნარიანობის ასამაღლებლად მსოფლიო ასპარეზზე და მოსახლეობის კეთილდღეობის მაღალი დონის უზრუნველსაყოფად.

შესაბამისად, ეკონომიკური უსაფრთხოება უზრუნველყოფს გრძელვადიანი მდგრადი ზრდის პირობებს სოციალური სტაბილურობის შენარჩუნებით, ფინანსური სისტემის შოკებისგან დაცვით და ტექნოლოგიური პროგრესის ხელშეწყობით. ეს სახელმწიფოს საშუალებას აძლევს ეფექტურად უპასუხოს გარე და შიდა გამოწვევებს, მინიმუმამდე დაიყვანოს ეკონომიკურ კრიზისებთან დაკავშირებული რისკები და შეინარჩუნოს კონკურენტუნარიანობა საერთაშორისო ასპარეზზე. ეკონომიკური უსაფრთხოება ასევე, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს გარემოსდაცვითი მდგრადობის საკითხში, ხელს უწყობს მწვანე ტექნოლოგიების განვითარებას და ამცირებს წიაღისეულ რესურსებზე დამოკიდებულებას. სახელდობრ, ენერგეტიკის სექტორის დივერსიფიკაცია და განახლებადი ენერგიის წყაროების დანერგვა ხელს უწყობს გარემოსდაცვითი რისკების შემცირებას და ზრდის დამოუკიდებლობას გარე ენერგომომარაგებისგან. ამასთან, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ეკონომიკური უსაფრთხოება ქვეყნის მდგრადი განვითარების უმნიშვნელოვანესი ელემენტია, რადგან ის უზრუნველყოფს ეროვნული ინტერესების დაცვას, სოციალურ-ეკონომიკური სისტემის სტაბილურობას და სახელმწიფოს უნარს, გაუძლოს გარე და შიდა საფრთხეებს. გლობალური გამოწვევების კონტექსტში, როგორიცაა საერთაშორისო სანქციები, გლობალური სავაჭრო სისტემის ცვლილებები და გარემოსდაცვითი პრობლემები, ეკონომიკური უსაფრთხოების გაძლიერება თითოეული სახელმწიფოსთვის პრიორიტეტული ხდება. სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებებიდან აღსანიშნავია შემდეგი:

• გარე ფაქტორებზე დამოკიდებულების შემცირება − საკუთარი სამრეწველო და ტექნოლოგიური ბაზის განვითარება, კრიტიკული რესურსებისა და საქონლის იმპორტზე დამოკიდებულების შემცირება.
• ფინანსური სტაბილურობის გაძლიერება − სახელმწიფო ვალის მისაღები დონის შენარჩუნება, ინფლაციისა და ბიუჯეტის დეფიციტის კონტროლი და საბანკო სისტემის სტაბილურობის უზრუნველყოფა.
• ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის განვითარება − განახლებადი ენერგიის წყაროებში ინვესტიციების ჩადება, ქვეყნის ენერგეტიკულ ბალანსში იმპორტის წილის შემცირება და ენერგოეფექტურობის ზრდა.
• მოსახლეობის სოციალური დაცვა − უთანასწორობისა და სიღარიბის შემცირება, დასაქმების ზრდა, სოციალურად დაუცველი ჯგუფების მხარდაჭერა.
• ინოვაციური პოტენციალის ზრდა − სამეცნიერო კვლევისა და განვითარების სტიმულირება, ეკონომიკის ინოვაციური სექტორების განვითარება და მაღალტექნოლოგიური პროდუქტების წილის ზრდა მთლიან მშპ-ში.

ზემოაღნიშნული ღონისძიებების განხორციელება შექმნის მნიშვნელოვან პირობებს ქვეყნის გრძელვადიანი მდგრადი განვითარებისთვის, გაზრდის მის კონკურენტუნარიანობას გლობალურ ასპარეზზე და უზრუნველყოფს სოციალურ სტაბილურობას. ასეთ შემთხვევებში, სახელმწიფოებმა არა მხოლოდ უნდა უპასუხონ მიმდინარე გამოწვევებს, არამედ პროაქტიულად შეიმუშაონ სტრატეგიები, რომლებიც მიზნად დაისახავს ეკონომიკური უსაფრთხოების განმტკიცებას გლობალურ ეკონომიკაში მუდმივი ცვლილებების კონტექსტების გათვალისწინებით [2].

შესაბამისად, გლობალური ეკონომიკა მნიშვნელოვან წინააღმდეგობებს აწყდება, რაც ძირითადად გლობალური პოლიტიკის გაურკვევლობით და სავაჭრო დაძაბულობის ზრდით   არის გამოწვეული. განვითარებადი ბაზრებისა და განვითარებადი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებისთვის (EMDE/Emerging Market and Developing Economies) სუსტი პერსპექტივა ზღუდავს მათ შესაძლებლობას, ხელი შეუწყონ სამუშაო ადგილების შექმნას და შეამცირონ უკიდურესი სიღარიბე. შესაბამისად, ამ რთულ კონტექსტს ამძიმებს EMDE-ში პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების შემცირებული რაოდენობა. გლობალური თანამშრომლობა საჭიროა უფრო სტაბილური გლობალური სავაჭრო გარემოს აღსადგენად და დაუცველი ქვეყნების მხარდაჭერის გასაზრდელად, მ. შ. მყიფე და კონფლიქტურ სიტუაციებში მყოფი ქვეყნებისთვის. ასევე, კრიტიკულად მნიშვნელოვანია შიდა პოლიტიკური ქმედებები ინფლაციის რისკების შესაკავებლად და ფისკალური მდგრადობის გასაძლიერებლად. სამუშაო ადგილების შექმნისა და გრძელვადიანი ზრდის გასააქტიურებლად, რეფორმები ორიენტირებული უნდა იყოს ინსტიტუციური ხარისხის ამაღლებაზე, კერძო ინვესტიციების მოზიდვაზე, ადამიანური კაპიტალისა და შრომის ბაზრების გაძლიერებაზე [3].

შესწავლილი მასალებიდან გამომდინარე, მსოფლიო ეკონომიკური ზრდა შენელებულია სავაჭრო ბარიერების მკვეთრი ზრდისა და პოლიტიკური გაურკვევლობის ზრდის გამო, სადაც ზრდა შესაძლოა 2025 წელს 2.3 %-მდე შენელდეს, რაც მნიშვნელოვნად უარესია, ვიდრე ადრე იყო პროგნოზირებული, ხოლო 2026–27 წლებში  მოსალოდნელია მხოლოდ მცირე აღდგენა. ამასთან, ზრდა შესაძლოა კიდევ უფრო სუსტი იყოს, თუ სავაჭრო შეზღუდვები კიდევ უფრო გამკაცრდება ან პოლიტიკური გაურკვევლობა გაგრძელდება. სხვა უარყოფითი რისკები მოიცავს მსხვილ ეკონომიკებში მოსალოდნელზე სუსტ ზრდას, გაუარესებულ კონფლიქტებს და ექსტრემალური ამინდის მოვლენებს. სავაჭრო დაძაბულობის მოგვარება მოითხოვს მრავალმხრივ პოლიტიკურ ძალისხმევას, რომელიც ქმნის უფრო პროგნოზირებად და გამჭვირვალე გარემოს. პოლიტიკის შემქმნელებმა უნდა შეაკავონ ინფლაცია და გააუმჯობესონ საჯარო ფინანსები, ამავდროულად, განახორციელონ რეფორმები ინსტიტუტების საქმიანობის ხარისხის გასაუმჯობესებლად, კერძო ინვესტიციების სტიმულირებისთვის, ადამიანური კაპიტალის განვითარებისა და შრომის ბაზრის ეფექტიანი ფუნქციონირებისათვის.

რეგიონული პერსპექტივის თვალსაზრისით, 2025 წლისათვის ყველა განვითარებადი ბაზრისა და განვითარებადი ეკონომიკის (EMDE) რეგიონისათვის მოსალოდნელია სუსტი ეკონომიკური პერსპექტივა გაზრდილი სავაჭრო დაძაბულობისა და მზარდი გლობალური გაურკვევლობის ფონზე. ზრდის შენელება პროგნოზირებულია აღმოსავლეთ აზიასა და წყნარ ოკეანეში, ევროპასა და ცენტრალურ აზიაში ანუ იმ რეგიონებში, რომლებიც მნიშვნელოვნად არიან დამოკიდებული გლობალურ ვაჭრობაზე და ნაკლებად სამხრეთ აზიაში. ხოლო, ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის აუზის ქვეყნების ზრდა შესაძლოა ყველაზე სუსტი იყოს EMDE რეგიონებს შორის პროგნოზის ჰორიზონტზე, რადგან იქ აქტივობა შეზღუდულია მაღალი სავაჭრო ბარიერებითა და მუდმივი სტრუქტურული სისუსტეებით. რეგიონებში, სადაც დიდი რაოდენობით სასაქონლო ექსპორტიორები არიან, მ. შ. ახლო აღმოსავლეთი, ჩრდილოეთ აფრიკა და სუბ-საჰარის აფრიკა, ზრდა, სავარაუდოდ, შეზღუდული იქნება სასაქონლო პროდუქტებზე გარე მოთხოვნის პროგნოზირებული შესუსტებით, სახელდობრ, −

• აღმოსავლეთ აზია და წყნარი ოკეანე, − ეკონომიკის ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 4.5 %-მდე შენელდება, ხოლო,  2026–27 წლებში 4.0 %-მდე გაიზრდება.
• ევროპა და ცენტრალური აზია, −  ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 2.4 %-მდე შენელდება, ხოლო, 2026–27 წლებში 2.6 %-მდე გაიზრდება.
• ლათინური ამერიკა და კარიბის ზღვის აუზი, − ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 2.3 %-ის დონეზე შენარჩუნდება, ხოლო, 2026–27 წლებში საშუალოდ 2.5 %-მდე გაიზრდება.
• ახლო აღმოსავლეთი და ჩრდილოეთ აფრიკა, − ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 2.7 %-მდე დაჩქარდება, ხოლო, 2026–27 წლებში საშუალოდ 3.9 %-მდე გაიზრდება.
• სამხრეთ აზია, − ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 5.8 %-მდე შემცირდება და ხოლო, 2026–27 წლებში საშუალოდ 6.2 %-მდე გაიზრდება.
• სუბ-საჰარის აფრიკა, − ზრდა, სავარაუდოდ, 2025 წელს 3.7 %-მდე გაიზრდება, ხოლო 2026–27 წლებში − საშუალოდ 4.2 %-მდე (იხ. ცხრილი 1) [4]. 

ცხრილი 1. რეალური მშპ ზრდის ტემპები (საშუალო წლიური ცვლილება, %), 2024-2035 წწ.განახლებულია 2024 წლის 15 მაისის მდგომარეობით  [5] 

რეგიონული პერსპექტივებიდან აღსანიშნავია, რომ რუსეთის მიერ უკრაინაში შეჭრის ხანგრძლივმა გაგრძელებამ ან ინტენსიფიკაციამ შესაძლოა კიდევ უფრო შეაფერხოს აქტივობები მთელ რეგიონში. გლობალური სავაჭრო დაძაბულობის განახლებული ესკალაცია და პოლიტიკური გაურკვევლობა, განსაკუთრებით წარმოებასა და სასაქონლო ექსპორტზე დამოკიდებული ეკონომიკებისთვის, ევროზონის მოსალოდნელზე სუსტი ზრდა და უფრო მდგრადი ინფლაცია შეაფერხებს ვაჭრობას და ზრდას რეგიონში. დადებითი მხარე ის არის, რომ ზრდას შეიძლება სარგებელი მოუტანოს შეჭრასთან დაკავშირებული აქტიური საომარი მოქმედებების მოსალოდნელზე ადრე დასრულებამ ან ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიების უფრო სწრაფად და ფართოდ გამოყენებამ, რამაც შეიძლება გაზარდოს პროდუქტიულობა, განსაკუთრებით ისეთ ეკონომიკებში, რომლებსაც აქვთ ადეკვატური ციფრული ინფრასტრუქტურა და ადამიანური კაპიტალი, როგორიცაა ცენტრალური ევროპა.

ამასთან, გლობალური ტენდენციები მიუთითებს ეკონომიკური დაუცველობის ზრდაზე,   გაღრმავებასა და სოციალური ნდობის შემცირებაზე, რაც ხელს უშლის მდგრადი განვითარებისკენ მიმართულ ძალისხმევას. ზრდის შესუსტება და მაღალი პოლიტიკური გაურკვევლობა საფრთხეს უქმნის ინვესტიციებს ისეთ აუცილებელ სფეროებში, როგორიცაა ჯანდაცვა და კლიმატის ადაპტაცია. თუმცა, 2025 წლის მსოფლიო სოციალური ანგარიში ხაზს უსვამს ახალი პოლიტიკური კონსენსუსის საჭიროებას, რომელიც დაფუძნებულია თანასწორობაზე, ეკონომიკურ უსაფრთხოებასა და სოლიდარობაზე, რათა გაძლიერდეს მდგრადი განვითარების სამი განზომილება (ეკონომიკა, საზოგადოება, გარემო). პროგრესის ძირითადი პერსპექტივები მოიცავს ინკლუზიური ეკონომიკური ზრდის ხელშეწყობას, სოციალურ დაცვაში ინვესტირებას, ინოვაციების ხელშეწყობას და გარემოს დეგრადაციის წინააღმდეგ ბრძოლას, განსაკუთრებით დაუცველ მოსახლეობაზე არაპროპორციული ზემოქმედების აღმოფხვრას.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს ეკონომიკის მიმოხილვის დროს, მნიშვნელოვანია მსოფლიოში არსებული მდგომარეობის და ტენდენციების გათვალისწინება, ვინაიდან განვითარებადი ქვეყნები, როგორიც საქართველოა, მეტად მგრძნობიარე არიან ეგზოგენური შოკების მიმართ. ამასთან, საქართველო წარმოადგენს ღია ეკონომიკის მქონე მცირე ქვეყანას, რომელიც, ძირითადად, მსოფლიო ბაზრებზე არსებული ფასების მიმღებია და, შესაბამისად, მსოფლიო ბაზრებზე (როგორც სასურსათო და ნავთობის, ასევე საფინანსო) მოთხოვნა-მიწოდების ცვლილებები გავლენას ახდენს ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკურ განვითარებაზე. ამ მხრივ, მნიშვნელოვანია საქართველოს მაკროეკონომიკური პარამეტრები განხილული და გაანალიზებული იქნას როგორც მეზობელ და განვითარებად ქვეყნებთან, აგრეთვე, ევროკავშირის წევრ, მ. შ. წევრობის კანდიდატ ქვეყნებთან მიმართებით. მოსახლეობის ცხოვრების დონის საზომად ხშირად გამოიყენება მშპ ერთ სულ მოსახლეზე, თუმცა, როდესაც ქვეყნების ერთმანეთთან შედარება ხდება, ამ დროს მიზანშეწონილია გამოყენებული იქნას მშპ ერთ სულ მოსახლეზე მსყიდველობითი უნარის პარიტეტის მიხედვით (PPP/Purchasing Power Parity), რომელიც წარმოადგენს ერთ სულ მოსახლეზე ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტის მსგავს მაჩვენებელს, რომელიც დათვლილია თითოეულ ქვეყანაში ცხოვრების ღირებულების გათვალისწინებით. შესაბამისად, სხვადასხვა ქვეყნის ჯგუფებთან და ევროკავშირის წევრობის კანდიდატ ქვეყნებთან შედარების დროს ირკვევა, რომ 2024 წელს World Economic League Table 2025-ის მონაცემების მიხედვით, საქართველოში მშპ ერთ სულ მოსახლეზე (27 363 $, PPP მეთოდით) აღემატებოდა ევროკავშირის ზოგიერთი კანდიდატი ქვეყნის მაჩვენებელს − ალბანეთს, ბოსნია-ჰერცოგოვინას, მოლდოვას, უკრაინას, ჩრდ. მაკედონიას, თუმცა ნაკლები იყო მონტენეგროს, სერბეთის და თურქეთის მაჩვენებლებზე. აღნიშნული მაჩვენებლით საქართველო მნიშვნელოვნად ჩამორჩება განვითარებული ქვეყნების და ევროკავშირის წევრი ქვეყნების საშუალო მაჩვენებელს, თუმცა საგრძნობლად უსწრებს წინ განვითარებად ქვეყნებს. აღნიშნული კი იმის მაჩვენებელია, რომ საქართველო როგორც საშუალოზე მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყანა, ცხოვრების სტანდარტებით და ეკონომიკური კეთილდღეობის თვალსაზრისით, შედარებით მოწინავე პოზიციას იკავებს განვითარებად ქვეყნებს შორის [6].

ზემოაღნიშნული ანგარიშის მიხედვით, 187 ქვეყანას შორის, ერთ მოსახლეზე შემოსავლით საქართველო მსოფლიოში 106-ე ადგილზეა. თუმცა, PPP დოლარში გამოსახული ერთ მოსახლეზე შემოსავლის ზრდა არ არის დამოკიდებული მხოლოდ ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდაზე, ასევე დამოკიდებულია ქვეყნის მოსახლეობის რიცხვის ცვლილებაზე, ინფლაციაზე საქართველოში, ინფლაციაზე აშშ-ში და ლარის დოლარის მიმართ გაცვლის კურსზე. როგორც ცნობილია, საქართველოში მოსახლეობა მცირდება, რაც ერთ მოსახლეზე შემოსავლის ზრდას აჩქარებს. ასევე, თუ ლარი დოლარის მიმართ უფასურდება და მას თან არ ახლავს შესაბამისი დონის ინფლაცია, ერთ მოსახლეზე შემოსავალი PPP დოლარში იზრდება. ამასთან, სავალუტო ფონდის პროგნოზის თანახმად, საქართველოს ერთ სულ მოსახლეზე მშპ, მსყიდველობითი უნარის პარიტეტის მიხედვით 2029 წლისთვის ეს მაჩვენებელი, სავარაუდოდ, 38 744.7 საერთაშორისო $-მდე გაიზრდება, რაც ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებლის 52.5 %-ს შეადგენს. თუმცა, საქართველოს გადახედილი ზრდის პროგნოზი ყველაზე მაღალია როგორც ევროპის, ასევე რეგიონის ქვეყნებთან შედარებით. გლობალურად ბევრი სხვა ეკონომიკისგან განსხვავებით, 2024 წელს ჩვენმა ქვეყანამ შეძლო შეენარჩუნებინა სამომხმარებლო ფასების ზრდა ძალიან ზომიერ დონეზე (1.1 %-ზე). ხოლო, იმავე 2024 წლის სავარაუდო ინფლაცია მნიშვნელოვნად ჩამორჩებოდა ბოლო ათი წლის განმავლობაში დაფიქსირებულ საშუალო ინფლაციის მაჩვენებელს (4.9 %) და უმუშევრობის დონე შემცირდა 1,9 პროცენტული პუნქტით და 14,5 %-მდე დაფიქსირდა [7, 8].

საგულისხმოა, რომ საქართველომ 106-ე ადგილი დაიკავა მსოფლიოს უმსხვილესი ეკონომიკების რეიტინგში, სახელწოდებით, ,,World Economic League Table,“ რომელსაც ბრიტანული საკონსულტაციო კომპანია CEBR (Centre for Economics and Business Research) ყოველწლიურად ადგენს და რეიტინგში სულ 189 ქვეყანაა წარმოდგენილი. CEBR-ის პროგნოზით, მშპ-ს ზრდის წლიური ტემპი საქართველოში შემცირდება საშუალოდ 5.2 %-მდე. გარდა ამისა, ეკონომიკური ზრდა მოსალოდნელია საშუალოდ 5.0 %-მდე წელიწადში. ხოლო, უახლოეს 15 წელიწადში საქართველო მსოფლიო ეკონომიკური ლიგის ცხრილში ეტაპობრივად ამაღლდება და 2024 წელს არსებული 106-ე პოზიციიდან 2039 წელს 99-ე ადგილზე იქნება [9].

საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტებისა და სარეიტინგო სააგენტოების შეფასებით, საქართველოს ეკონომიკა გონივრული მაკროეკონომიკური პოლიტიკის წყალობით სტაბილურია. კერძოდ, საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა 2025 წლის აპრილის განახლებულ ანგარიშში გლობალური, წამყვანი ეკონომიკებისა და ევროპის ქვეყნების უმეტესობის ეკონომიკური ზრდის პროგნოზები დაბლა გადახედა. ამ ფონზე, სავალუტო ფონდმა, ქარტიის მეოთხე მუხლთან დაკავშირებული კონსულტაციების ფარგლებში საქართველოში ვიზიტის შემდეგ, ეკონომიკური ზრდის პროგნოზი 6 %-დან 7.2 %-მდე გაზარდა, რაც საქართველოს ეკონომიკის გარე შოკების მიმართ მდგრადობაზე მიუთითებს. სავალუტო ფონდის პროგნოზით, რეგიონისა და ევროპის ქვეყნებს შორის, საშუალოვადიან პერსპექტივაში — 2025–2030 წლებში — საქართველოს ყველაზე მაღალი ეკონომიკური ზრდა ექნება, საშუალოდ 5.4 %-ით [9].

როგორც ცნობილია, პოსტპანდემიური მსოფლიო ეკონომიკის აღდგენის დაჩქარებულმა ტემპა დადებითი მოლოდინები გააჩინა და გლობალური ინდიკატორების პროგნოზების დადებითი მიმართულებით გადახედვის საფუძველი გააჩინა, თუმცა რუსეთის მიერ უკრაინაში შეჭრის შემდეგ ზრდის პერსპექტივები გაუარესდა და გაურკვევლობა გაიზარდა როგორც უკრაინაში მიმდინარე ომის, ასევე, რუსეთის მიმართ დაწესებული სანქციების გამო. უკრაინაში არსებულმა ომმა გამოიწვია მსოფლიო ჰუმანიტარული კრიზისი. ამავდროულად, კონფლიქტის შედეგად მიღებულმა ეკონომიკურმა ზიანმა გამოიწვია გლობალური ზრდის მნიშვნელოვანი შენელება და გაზარდა ინფლაცია. საწვავისა და სურსათის ფასები სწრაფად გაიზარდა, რაც ყველაზე მეტად მოწყვლად მოსახლეობას აზარალებს დაბალშემოსავლიან ქვეყნებში. პანდემიისა და ომის ეკონომიკაზე გავლენა და მისი შემდგომი აღდგენის ტემპი განსხვავებულია ქვეყნებისა და ეკონომიკური სექტორების მიხედვით და განპირობებულია, ერთი მხრივ, მსოფლიო ბაზრებზე მიმდინარე სურსათსა და ნავთობპროდუქტებზე ფასების მერყეობით და მეორე მხრივ, რუსეთ-უკრაინის ომიდან მომდინარე გაურკვევლობით და  გამოწვეული შედეგებით.

შესაბამისად, მსოფლიო ბანკის ანგარიშის მიხედვით, ევროპისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებს − ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი, სავარაუდოდ, შემცირდება 2.4 %-მდე 2025 წელს, ხოლო, 2026-27 წლებში 2.6 %-იან მაჩვენებელს მიაღწევს. ხოლო, აღმოსავლეთ აზიისა და წყნარი ოკეანის აუზის ქვეყნების კუთხით, მოსალოდნელია ეკონომიკური ზრდის შენელება 4.5 %-მდე 2025 წელს, 2026-27 წლებში, კი − 4.0 %-მდე. საერთოდ, აღსანიშნავია, რომ მსოფლიო ბანკმა 2025 წლის ეკონომიკური ზრდის პროგნოზი ქვეყნების 70 %-ისთვის შეამცირა [9].

ნიშანდობლივია, რომ 2024 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებული ეკონომიკური გლობალიზაციის ინდექსის თანახმად, საქართველო გლობალიზაციის დონით მსოფლიოში 56-ე ადგილზეა, ცალკე აღებული ეკონომიკური გლობალიზაციით კი 26-ე ადგილი უჭირავს, რაც ეკონომიკის მაღალი დონით გახსნილობის დასტურია. თუმცა, გლობალიზაციის საერთო დონით 56-ე ადგილი იმით არის განპირობებული, რომ სოციალური გლობალიზაციით საქართველო 69-ე ადგილზეა, ხოლო პოლიტიკური გლობალიზაციით 120-ე ადგილზე. ამასთან, საქართველოს ეკონომიკურ გლობალიზაციაში 100-დან 79.7 ქულა აქვს. ხოლო, ეკონომიკური გლობალიზაციის კომპონენტებში – საერთაშორისო ვაჭრობა 82.4 ქულა აქვს, ხოლო ფინანსურ გლობალიზაციაში – 77. ამასთან, 2023 წელს საქართველო ეკონომიკური გლობალიზაციის ინდექსში 25-ე ადგილზე იყო, მაგრამ ქულა უფრო ნაკლები – 78.7 ჰქონდა. 2024 წელს ერთი ადგილით ჩამოქვეითება სხვა ქვეყნების ქულების მეტად ზრდამ განაპირობა. საბოლოო ჯამში, საქართველო მაინც მაღალ პოზიციაზეა, რასაც საერთაშორისო ვაჭრობის ლიბერალური პოლიტიკა და უცხოური კაპიტალის თავისუფლად შემოსვლის შესაძლებლობა განაპირობებს. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს მაღალი პოზიცია უფრო ეკონომიკური განვითარების პერსპექტივის ამსახველია, ვიდრე მიღწეული განვითარების დონის. შესაბამისად, ტერიტორიითა და მოსახლეობით მცირე ქვეყნისთვის გლობალურ, საერთაშორისო ბაზრებთან ინტეგრირება ძალიან მნიშვნელოვანია, რაც იძლევა საშუალებას, რომ ქვეყნის ეკონომიკის საზღვრები არ სრულდებოდეს მის ფიზიკურ საზღვრებთან. თუმცა მაღალი ეკონომიკური გლობალიზაციის დონის ქვეყნებზე უფრო აისახება საერთაშორისო კრიზისებიც, რადგან მნიშვნელოვნად არიან დამოკიდებული სავაჭრო-პარტნიორი ქვეყნების ეკონომიკურ მდგომარეობაზე [10, 11]. შესაბამისად, დასავლეთთან ურთიერთობის გაფუჭება და ევროკავშირისგან საქართველოს დაცილება უარყოფით გავლენას მოახდენს საქართველოს ეკონომიკაზე. ამასთან, დასავლეთის ქვეყნების მიერ დაწესებული სანქციების და შიდა პოლიტიკური კრიზისის გათვალისწინებით, საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების გამოწვევებიდან აღსანიშნავია ეკონომიკური ზრდის ტემპის შემცირება, ლარის გაუფასურება, ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვები შემცირება და საინვესტიციო გარემოს გაუარესება [12].

ნიშანდობლივია, რომ 2025 წლის მდგრადი განვითარების მიზნების ინდექსის რეიტინგში საქართველო 59-ე ადგილზეა, 73.67 ქულით, რაც 2024 წელთან შედარებით 14 ადგილით მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებული მაჩვენებელია. ქვეყნის პროგრესი ყველაზე მაღალია მდგრადი განვითარების მე-7 (ხელმისაწვდომი და სუფთა ენერგია) და მე-16 (მშვიდობა, სამართლიანობა და ძლიერი ინსტიტუტები) მიზნებში, თუმცა, ის მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დგას გენდერული თანასწორობის (ქალები დგანან გამოწვევების წინაშე, რომლებიც დაკავშირებულია ანაზღაურებად მზრუნველობასთან, შეზღუდულ პოლიტიკურ მონაწილეობასთან, დაბალ სამუშაო ძალაში მონაწილეობასთან და ოჯახში ძალადობის გაზრდილ რისკებთან), უთანასწორობის შემცირების (გაერო აღნიშნავს სივრცით და სოციალურ უთანასწორობას და სიღარიბის მაღალ მაჩვენებლებს),  ყველასთვის ჯანმრთელობის უზრუნველყოფის მე-3 მიზნის მიღწევის კუთხით, ასევე, ადამიანის უფლებების საკითხების (გამოწვევები კვლავ არსებობს დაუცველი ჯგუფების, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების, ლტოლვილების, თავშესაფრის მაძიებლების, მოქალაქეობის არმქონე პირების, მიგრანტების, ლგბტ+თემის უფლებების დაცვასთან დაკავშირებით) და გარემოსდაცვითი საკითხების (კლიმატის ცვლილება და სტიქიური უბედურებების მაღალი რისკი ქვეყნისთვის მნიშვნელოვან გამოწვევებს წარმოადგენს) თვალსაზრისით [13].

ამასთან, საქართველოში მნიშვნელოვანი გამოწვევაა დასაქმებასთან დაკავშირებით, რადგან  ასიათასობით ადამიანი ვერ საქმდება, მოსახლეობა განიცდის ჭარბვალიანობას, ხოლო საარსებო შემწეობას 2024 წლის მონაცემებით 671 337 ადამიანი იღებს, რაც საშუალო წლიურ მოსახლეობაში 18.1 %-ს შეადგენს.

მართალია, საქართველოს საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობები საკმაოდ დივერსიფიცირებულია, მაგრამ ყველაზე მაღალი დამოკიდებულება დასავლეთის ქვეყნებთან აქვს. 2023 წელს, ევროკავშირიდან, აშშ-დან და გაერთიანებული სამეფოდან სხვადასხვა გზით მიღებული ფინანსური რესურსები საქართველოს ეკონომიკის 30 %-მდე იყო.

აღსანიშნავია, რომ საქართველოს საბანკო სექტორში განთავსებული დეპოზიტების 54 % და გაცემული სესხების 43 % უცხოურ ვალუტაშია (აშშ $ ან €), უძრავი ქონების ბაზარი $-ში ან €-ში მუშაობს, სახელმწიფო ვალის 75 % უცხოურ ვალუტაშია, სახელმწიფო ბიუჯეტი დეფიციტურია და დეფიციტის 53 % დასავლეთის ქვეყნების მთავრობებიდან და დასავლური საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებიდან (WB, EBRD, ADB, EIB და ა.შ.) სესხების აღებით იფარება. საქონლის და მომსახურების იმპორტი საქართველოს მშპ-ის 58 %-ია. საგარეო ვაჭრობის დეფიციტი 6,5 მლრდ $-ია, რომელიც ტურიზმით, ემიგრანტების ფულადი გზავნილებით, ინვესტიციებით და სესხებით ბალანსდება. აღნიშნული წყაროებიდან მიღებული თანხის უმეტესობა დასავლურ ქვეყნებზე მოდის [14].

საერთოდ, ეკონომიკაში მოლოდინი დიდ როლს ასრულებს, ხოლო ნეგატიური მოლოდინის შემთხვევაში ინვესტიციები კლებულობს, ბიზნესი და მოსახლეობა გაურკვევლობაშია და ეკონომიკურ აქტივობას ამცირებს. შესაბამისად, პერსპექტივაში ეკონომიკური მდგომარების ცვლილება პირველ რიგში, დამოკიდებული იქნება მოსალოდნელი სანქციების მასშტაბსა და შინაარსზე. თუმცა, მთავარი საფრთხე საქართველოს ეკონომიკის შემდეგი ვითარებიდან გამომდინარეობს: მაღალი სავაჭრო დეფიციტი, დეფიციტური სახელმწიფო ბიუჯეტი, საგარეო ინვესტიციებსა და სესხებზე დამოკიდებულება, რაც საქართველოს პოტენციური სანქციების მიმართ უფრო მოწყვლადს ხდის, ვიდრე ეს იყო სხვა, აქამდე დასანქცირებული ქვეყნების შემთხვევაში. საგარეო ბალანსის გაუარესება ლარის მნიშვნელოვნად გაუფასურებას იწვევს, რაც ზრდის ინფლაციას, საპროცენტო განაკვეთებს და სესხის მომსახურების ხარჯს, რაც შესაბამისად, ამცირებს მოსახლეობის განკარგვად შემოსავალს და მოხმარებას [15]. ამასთან, სამუშაო ადგილებზე წვდომა ქვეყანაში კვლავ უმწვავეს პრობლემას წარმოადგენს. 2024 წლის მონაცემებით, უმუშევრობის დონემ 14,3 % შეადგინა ანუ, 200 000-ზე მეტი ადამიანი, სურვილის მიუხედავად, სამუშაოს ვერ პოულობდა. შემაშფოთებელია 15-29 წლის ასაკის ახალგაზრდების მდგომარეობა, სადაც 2024 წლისთვის, მათი 19,1 % არც დასაქმებული იყო, არც სწავლობდა და არც პროფესიულ გადამზადებაში მონაწილეობდა. ამ მაჩვენებლით საქართველო მნიშვნელოვნად ჩამორჩება ევროპის ქვეყნებს. არსებული სტატისტიკა აჩვენებს მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილის მარგინალიზაციისა და სოციალურ-ეკონომიკური მოწყვლადობის რისკებს და კიდევ უფრო მეტად ამცირებს ქვეყნის ეკონომიკურ პოტენციალს.

აღსანიშნავია, რომ რუსეთ-უკრაინის სამხედრო დაპირისპირების შემდგომ, საქართველოს ეკონომიკის ზრდა გარკვეულწილად რუსეთს დაუკავშირდა, რაც კარგად ჩანს მშპ-ს მაჩვენებლებშიც. სახელდობრ, 2021-2024 წლების ეკონომიკური ზრდის 59 % მოდის იმ სექტორებზე, რომლებზეც რუსეთის ფაქტორმა მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია. იმავე წლებში ეკონომიკური ზრდის 28 % უძრავ ქონებაზე, ფინანსებსა და ინფორმაციულ ტექნოლოგიებზე მოდიოდა, თუმცა ეს საქართველოს მოსახლეობაზე ნაკლებად აისახებოდა. პირიქით, ეს ჩვენი მოქალაქეებისთვის აისახა ბინების ფასისა და ბანკების მოგებების ზრდაში, ისევე, როგორც ძირითადად დასაქმებულ უცხოელთა ძირითადად, პროგრამისტების ხელფასების მატებაში.

აღსანიშნავია, რომ ქვეყანას ექსპორტზე საკმარისი მოცულობის საქონელი ვერ გააქვს, ხოლო, იმპორტის ნახევარს ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლებითა და ემიგრანტების მიერ გადმორიცხული თანხებით აფინანსებს, რაც ნიშნავს, რომ ეკონომიკის ფუნქციონირება ამგვარ არასტაბილურ გარე ფაქტორებზეა დამოკიდებული, რომელთა ცვლილება ქვეყანას სერიოზულად დააზიანებს. ამასთან, საქართველოში შინამეურნეობებზე გაცემული სესხების მოცულობა მნიშვნელოვნად იზრდება, რაც, თავის მხრივ, ჭარბვალიანობის, სიღარიბისა და უსახლკარობის რისკებს ზრდის, ერთ სულ მოსახლეზე სესხის საშუალო მოცულობა 95,643 ლარს შეადგენდა, რაც 2015 წელთან შედარებით, კატასტროფულად - 299 %-ით, გაიზარდა. ეს მონაცემი პირდაპირ მიუთითებს ჭარბვალიანობის კრიზისზე, რომელიც სერიოზულ საფრთხეს უქმნის როგორც ოჯახების, ისე ქვეყნის ფინანსურ სტაბილურობას [16].

ამასთან, საგულისხმოა, რომ თბილისისა და აჭარის გარდა, საქართველოს ეკონომიკის ზრდა რეგიონებზე შედარებით უმნიშვნელოდ  აისახება, რეგიონულ უთანასწორობას აღრმავებს და სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობაში, მ. შ., ხელფასშიც, მნიშვნელოვან განსხვავებებს იწვევს. ეკონომიკური უთანასწორობისა და სამუშაო ადგილების სიმწირის გამო, რეგიონებში ადამიანების სოციალური მდგომარეობა მძიმდება და წლების გასვლასთან ერთად, იზრდება სოციალურ დახმარებაზე დამოკიდებულ პირთა რაოდენობა, ხოლო რეგიონებში მოსახლეობის მნიშვნელოვანი წილი საარსებო შემწეობის მიმღებია. შესაბამისად, ამგვარი არარაციონალური და ნაკლებეფექტიანი ეკონომიკური ზრდა ღირსეული ცხოვრების პერსპექტივებს ამცირებს. შედეგად, ადამიანები თავის საცხოვრებელ ადგილს ტოვებენ და მსხვილ ქალაქებში მიგრირდებიან, რასაც ადასტურებს საქსტატისტის მონაცემები, რომლის მიხედვითაც ბოლო ათ წელში საქართველოს არაერთ რეგიონში მოსახლეობა მნიშვნელოვნად შემცირდა. უფრო დეტალურად, საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ძირითადი მაჩვენებლები 2016-2024 წლების მიხედვით მოცემულია ცხრილში 3. 

ცხრილი 2. საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ძირითადი მაჩვენებლები, 2016-2024 წწ. [17]

აღსანიშნავია, რომ მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) რეალურმა ზრდამ 2024 წელს 9.4 % შეადგინა, ხოლო მშპ-მ ნომინალურ გამოსახულებაში - 91 892 მლნ ლარი. 2023 წელთან შედარებით, მშპ ერთ სულზე 3 103 ლარით გაიზარდა და ნომინალურ გამოსახულებაში 24 872 ლარს გაუტოლდა (9 141 აშშ $), რაც სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებთან შედარებით ყველაზე მაღალია, მეზობელ ქვეყნებს შორის კი, საქართველო მესამე პოზიციაზე იმყოფება. ხოლო, მსოფლიო ბანკის მეთოდოლოგიით საშუალო განვითარების დონის ქვეყნებს შორის მოიაზრება. 2024 წელს წამყვანი როლი ეკონომიკურ აქტივობაში კაპიტალს ჰქონდა. 2024 წელს მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა საქართველოს საგადასახდელო ბალანსის მდგომარეობა − მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტმა მშპ-ის მიმართ 4.4 % შეადგინა, რაც ყველაზე დაბალი მონაცემია წინა წლებთან შედარებით და ძირითადად, უკავშირდება იმ ფაქტს, რომ საანგარიშო პერიოდში მიმდინარე ტრანსფერტების და განსაკუთრებით მომსახურების დადებითი ბალანსი მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა. უარყოფითი მიმდინარე ანგარიშის დაფინანსების ძირითად წყაროს საზღვარგარეთიდან განხორციელებული პირდაპირი ინვესტიციები (1,334 მლნ აშშ $) და სხვა ინვესტიციები (1,106 მლნ აშშ $) წარმოადგენენ. ნაერთი ბიუჯეტის შემოსავლებმა 25,723 მლნ ლარი შეადგინა, რაც 16.3 %-ით მეტია 2023 წლის მაჩვენებელზე. ხარჯები, ე. წ. მიმდინარე ხარჯები წინა წელთან შედარებით 17.3 %-ით (3,210 მლნ ლარით) გაიზარდა და 21,767 მლნ ლარი შეადგინა. ზრდის ტენდენციას ავლენს არაფინანსური აქტივების შეძენაც (11.9 %-ით, 702 მლნ ლარით), რამაც 6,592 მლნ ლარი შეადგინა. 126 მლნ ლარით შემცირდა არაფინანსური აქტივების კლება, ე. წ. ,,პრივატიზაცია“ და 2024 წელს 559 მლნ ლარი შეადგინა. 2023 წელთან შედარებით გაუმჯობესდა ნაერთი ბიუჯეტის საოპერაციო სალდო, ხოლო შემცირდა მთლიანი სალდო, შესაბამისად 188 მლნ ლარით გაიზარდა ბიუჯეტის დეფიციტი (შეადგინა მშპ-ს 2.3 %). საშუალო წლიური ინფლაცია 1.1 %-ის ნიშნულზე დაფიქსირდა, რაც 3 %-ან მიზნობრივ მაჩვენებელზე ნაკლებია. აღნიშნული ძირითადად განპირობებულია 2024 წელს ტრანსპორტზე ფასების ზრდით. 2024 წელს 2.3 პპ-ით გაიზარდა და 49.3 % შეადგინა დეპოზიტების დოლარიზაციის მაჩვენებელმა.. 2013 წლიდან დეპოზიტების დოლარიზაცია უწყვეტად იზრდებოდა, 2017-2019 წლებში კი კლების ტენდენცია შეინიშნებოდა. ასევე, კლების უწყვეტი ტენდენცია შეინიშნება 2020 წლის შემდეგ. მნიშვნელოვნად გაიზარდა დეპოზიტური კორპორაციების მიერ კერძო სექტორის დაკრედიტება და ლარის გაცვლითი კურსი გაუფასურდა აშშ $-თან და €-თან მიმართებით. საქართველოს ეროვნული ბანკის (სებ) მონაცემებით, 2024 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, მთლიანმა საგარეო ვალმა 25.2 მლრდ აშშ $ (70.7 მლრდ ლარი) შეადგინა, რაც 2024 წლის საქართველოს მშპ-ის 74.5 %-ია. შედარებისთვის, 2023 წლის ბოლოს მაჩვენებელი 24.2 მლრდ აშშ $-ს გაუტოლდა (65 მლრდ ლარი ძველი კურსით), რაც ამავე წლის მშპ-ის 79.2 % იყო. შესაბამისად, საქართველოს მთლიანი საგარეო ვალი წლიურ ჭრილში 4.13 %-ით გაიზარდა.

ამავდროულად, სახელმწიფო საგარეო ვალმა 10.8 მლრდ აშშ $ (30.4 მლრდ ლარი) შეადგინა, რაც მშპ-ის 32.1 %-ია. 2023 წლის ბოლოსთვის ეს მაჩვენებელი 11.2 მლრდ აშშ $-ს გაუტოლდა (30.2 მლრდ ლარი ძველი კურსით). აქედან სამთავრობო სექტორის ვალი 8.4 მლრდ აშშ $-ია (23.5 მლრდ ლარი; მშპ-ის 24.8 %), სებ-ის ვალდებულებები – 811.6 მლნ აშშ $ (2.3 მლრდ ლარი; მშპ-ის 2.4 %), ხოლო სახელმწიფო საწარმოების ობლიგაციები და სესხები, შესაბამისად, 439.6 მლნ აშშ $ (1.2 მლრდ ლარი; მშპ-ის 1.3 %) და 1.2 მლრდ აშშ $ (3.5 მლრდ ლარი; მშპ-ის 3.6 %).

ამავე პერიოდში, საქართველოს წმინდა საგარეო ვალმა 12.3 მლრდ აშშ $ (34.5 მლრდ ლარი) შეადგინა, რაც 2024 წლის მშპ-ის 36.4 %-ია. აქედან, სახელმწიფო სექტორის წმინდა საგარეო ვალი 6.4 მლრდ აშშ $-ია (18.0 მლრდ ლარი), რაც მშპ-ის 18.9 %-ია.

2025 წლის 31 ივლისის მონაცემებით, საქართველოს სახელმწიფოს ყველაზე მსხვილი კრედიტორები არიან: აზიის განვითარების ბანკი (ADB/), ევროპის საინვესტიციო ბანკი (EIB/) და განვითარების საერთაშორისო ბანკი (IBRD/). სახელდობრ, აზიის განვითარების ბანკი (ADB) – 2.438 მლრდ $, მსოფლიო ბანკი, რეკონსტრუქციისა და განვითარების საერთაშორისო ბანკი (IBRD) – 1.733 მლრდ $, ევროპის საინვესტიციო ბანკი (EIB) – 1.180 მლრდ $, მსოფლიო ბანკი, განვითარების საერთაშორისო ასოციაცია (IDA/) – 438.4 მლნ $, საერთაშორისო სავალუტო ფონდი (IMF/) − 165.9 მლნ $, ამასთან, საქართველოს მთავრობას ვალი აქვს საფრანგეთის − 844 მლნ $; გერმანიის − 586 მლნ $; იაპონიის − 120.9 მლნ $ და ა.შ.

გარდა აღნიშნულისა, საქართველოს მთავრობას მეზობელი ქვეყნების 6.237 მლნ $-ის ვალი აქვს, კერძოდ:რუსეთის − 3.997 მლნ $, თურქეთის − 1.139 მლნ $, აზერბაიჯანის − 585 ათასი $, სომხეთის − 516 ათასი $ [17, 18].

საქსტატის ინფორმაციით, 2024 წელს საქართველოში სიღარიბის აბსოლუტურ ზღვარს ქვევით მყოფი მოსახლეობის წილი (აბსოლუტური სიღარიბის მაჩვენებელი) წინა წელთან შედარებით 2.4 პროცენტული პუნქტით შემცირდა და 9.4 % შეადგინა.

2024 წელს, წინა წელთან შედარებით, ჯინის კოეფიციენტის მნიშვნელობა, როგორც მთლიანი შემოსავლების, ასევე მთლიანი სახსრების მიხედვით, შემცირდა 0.02-ით და 0.35 შეადგინა, ხოლო მთლიანი სამომხმარებლო ხარჯების და მთლიანი ხარჯების მიხედვით არ შეცვლილა და შესაბამისად 0.36 და 0.40 შეადგინა [19, 20].

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური მდგრადობისა და თვითკმარობის, მისი კონკურენტუნარიანობის ამაღლებისა და განმტკიცების, სიღარიბის დაძლევისა და უთანასწორობის შემცირების მიზნით მნიშვნელოვანია სახელმწიფო რეგულირებასა და საბაზრო თვითრეგულირებას შორის გონივრული და ოპტიმალური ბალანსის დაცვა, სამართლებრივი და სამომხმარებლო კულტურის სრულყოფა-ამაღლება, მოწინავე ინოვაციური ტექნოლოგიების, ცოდნის დანერგვა და ხარისხიან განათლებზე ხელმისაწვდომობა, საექსპორტო ბაზრის გაფართოება და დივერსიფიცირება.

სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების გლობალური ტენდენციებთან სინერგიულ ლოგიკურ კავშირურთიერთობებში საქართველოს მდგრადი განვითარების პერსპექტივები ითვალისწინებს შემდეგ ძირითადი მიმართულებების გაზიარებას და მხარდაჭერას:

• პოლიტიკური კონსენსუსი, − სოციალური და ეკონომიკური გამოწვევების მოსაგვარებლად და მდგრადი საზოგადოებების შესაქმნელად საჭიროა ახალი კონსენსუსი, რომელიც დაფუძნებული იქნება თანასწორობაზე, უნივერსალურ ეკონომიკურ უსაფრთხოებასა და სოლიდარობაზე;
• სოციალური დაცვა, − გაფართოებული და უფრო ეფექტური სოციალური დაცვის სისტემები გადამწყვეტია ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, თანაბარი შესაძლებლობების ხელშეწყობისთვის, გარდამავალი პერიოდის განმავლობაში (მაგალითად, ციფრული ტრანსფორმაცია) ადამიანური კაპიტალის მხარდაჭერისა და ზრდის ხელშეწყობისთვის;
• ინოვაცია და ფორმალიზაცია, − მეწარმეობისა და ინოვაციების მხარდაჭერა, არაფორმალური ეკონომიკის ფორმალიზაციასთან ერთად, აუცილებელია მდგრადი და ინკლუზიური ეკონომიკური ზრდისთვის;
• ძირითად სფეროებში ინვესტირება, − მდგრადი განვითარების მიზნების მისაღწევად საჭიროა ინვესტიციების ზრდა განათლებაში, ჯანდაცვაში, კლიმატის ადაპტაციასა და მდგრად ინფრასტრუქტურაში;
• ახალგაზრდების დასაქმება, − აუცილებელია პროგრესი ახალგაზრდების დასაქმების შესაძლებლობების გაზრდის, გენდერული ანაზღაურების სხვაობის შემცირებისა და უსაფრთხო სამუშაო გარემოს ხელშეწყობის მიზნით;
• უთანასწორობის აღმოფხვრა, − მნიშვნელოვანია სხვადასხვა ჯგუფებს შორის უთანასწორობის შემცირების მცდელობები, განსაკუთრებით ფინანსური ინკლუზიურობის ხელშეწყობისა და გენდერული ანაზღაურების სხვაობის შემცირების გზით, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ფართო კეთილდღეობის მისაღწევად.

ამრიგად, მდგრადი განვითარების პერსპექტივები განუყოფლად არის დაკავშირებული გლობალურ სოციალურ-ეკონომიკურ ტენდენციებთან, რადგან ეკონომიკური ზრდა ხელს უწყობს რესურსების მოხმარებას და უთანასწორობას, ამავდროულად ქმნის შესაძლებლობებს ინოვაციებისა და მწვანე ტექნოლოგიებში ინვესტიციებისთვის. ისეთი ტენდენციები, როგორიცაა გლობალიზაცია, გეოპოლიტიკური არასტაბილურობა, ვალი და კრიტიკული მინერალების მოთხოვნის ზრდა, მნიშვნელოვნად მოქმედებს მდგრადი განვითარების მიზნების მიზანშეწონილობაზე, რაც მოითხოვს ინტეგრირებულ მიდგომებს, რომლებიც აბალანსებს ეკონომიკურ პროგრესს გარემოს დაცვასთან და სოციალურ თანასწორობასთან, გრძელვადიანი სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების და მდგრადობისათვის. 

დასკვნა

მდგრადი განვითარების პერსპექტივები მჭიდრო კავშირშია გლობალურ სოციალურ-ეკონომიკურ ტენდენციებთან სინერგიული კავშირების გზით ისეთ ძირითად სფეროებში, როგორიცაა ეკონომიკური ეფექტიანობა, გარემოსდაცვითი მდგრადობა და სოციალური სამართლიანობა, რაც მოითხოვს ინტეგრირებულ მიდგომას, სადაც გაითვალისწინება ამ მიმართულებების ურთიერთკავშირი აწმყო და მომავალი თაობების გრძელვადიანი კეთილდღეობის მისაღწევად.

აქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის მნიშვნელოვანია მრავალწახნაგიანი, მრავალასპექტიანი შიგა და გარე ფაქტორების მომცველი თეორიული და პრაქტიკული დანიშნულების კომპლექსური პრობლემების ეფექტიანი გადაწყვეტა და მდგრადი ეკონომიკური ზრდის ხელშეწყობის ყოვლისმომცველი და ჰოლისტური მიდგომები, სადაც გაითვალისწინება მთავრობას, ბიზნესსა და სამოქალაქო საზოგადოებას შორის ურთიერთკოორდინირებული თანამშრომლობა.

მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფოს სოციალურ-ეკონომიკური მდგრადი განვითარება მოიცავდეს არა მხოლოდ ზრდას და სიმდიდრის შექმნას, არამედ ყველა მოქალაქის ცხოვრების დონის გაუმჯობესებას, რათა საქართველო გახდეს უფრო განვითარებული, წარმატებული და მდგრადი და მსოფლიო უფრო სამართლიანი, ეკოლოგიურად სუფთა და თანასწორი. 

გამოყენებული ლიტერატურა

1. https://sdgresources.relx.com/socioeconomic-impact
2. https://7universum.com/ru/economy/archive/item/18695
3. https://www.worldbank.org/en/publication/global-economic-prospects
4. https://www.vsemirnyjbank.org/ru/publication/global-economic-prospects
5. https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/ae99c04a-95cd-4847-bbdd-824975f21c02/contenthttps://pbo.parliament.ge/media/k2/attachments/06.06.2025.pdf
6. https://www.commersant.ge/index.php/news/economic/ert-mosakhleze-shemosavlit-saqartvelo-msoflioshi-106-e-adgilzea-world-economic-league-table
7. https://1tv.ge/lang/en/news/imf-raises-georgias-economic-growth-forecast-to-7-6-for-2024/
8. https://newshub.ge/ru/news/economics-and-business/tendenciya-vysokogo-ekonomiceskogo-rosta-soxranyaetsya-srednii-ekonomiceskii-rost-gruzii-za-yanvar-iyun-2025-goda-sostavil-83
9. https://bp.ge/news/ekonomika/msoflio-banki-2025-tsels-saqartvelos-ekonomikis-55-it-zrdas-prognozirebs
10. https://forbes.ge/blogs/ekonomikuri-globalizatsiis-reitingshi-saqarthvelo-26-e-adgilzea/
11. https://transparency.ge/ge/post/ra-gavlena-akvs-politikur-kriziss-sakartvelos-ekonomikaze
12. https://dashboards.sdgindex.org/static/profiles/pdfs/SDR-2025-georgia.pdf
13. https://transparency.ge/ge/post/ra-gavlena-akvs-politikur-kriziss-sakartvelos-ekonomikaze
14. https://transparency.ge/ge/post/ra-gavlena-akvs-politikur-kriziss-sakartvelos-ekonomikaze
15. https://socialjustice.org.ge/ka/products/ekonomika-da-migratsia
16. https://nbg.gov.ge/statistics/international-rating
17. https://nbg.gov.ge/media/news/sakartvelos-mtliani-sagareo-v-64
18. https://www.bpn.ge/article/142659-ert-celicadshi-saxelmcipo-sagareo-vali-229-mln-dolarit-gaizarda-kreditorebis-davalianebam-9-mlrd-s-gadaacharba/
19. https://businessinsider.ge/Economic/2024-tsels-saqartveloshi-sigharibis-absolutur-zghvars-qvevit-mkofi-mosakhleobis-tsili-2-4-it-shemtsirda-24908?lng=geo
20. https://www.geostat.ge/media/70765/სიღარიბის-მაჩვენებლები-და-ჯინის-კოეფიციენტები---2024.pdf 

---